Gnjatović Ana

Ana Gnjatović je rođena u Beogradu 4. aprila 1984. godine. Komponuje akustičnu i elektroakustičnu muziku sakupljajući i kombinujući pronađene objekte, dela, koncepte i ideje pogodne za prevođenje, ozvučavanje, generalizaciju i interpretaciju. Diplomirala je na Odseku za kompoziciju Fakulteta muzičke umetnosti Univerziteta umetnosti u Beogradu 2008. godine, u klasi Milana Mihajlovića. Doktorske studije završila je na istom odseku, u klasi Srđana Hofmana, 2017. godine.

Pohađala je brojne majstorske radionice i kurseve kompozicije, elektronske muzike i improvizacije, usavršavajući se kod kompozitora i pedagoga poput Žorža Apergisa (Georges Aperghis), Haje Černovin (Chaya Czernowin), Brajana Fernihaua (Brian Ferneyhough), Luja Andrisena (Louis Andriessen), Beata Furera (Beat Furrer), Georga Fridriha Hasa (Georg Friedrich Haas), Ivana Fedelea, Franka Bedrosijana (Franck Bedrossian). Dobitnica je više stipendija, nagrada i priznanja. Tokom studija, bila je stipendistkinja Festivala mladih umetnika u Bajrojtu (Nemačka, 2003), ISA Letnje akademije Prag-Beč-Budimpešta u Rajhenau (Austrija, 2004), gde je njena kompozicija Canvas nagrađena II nagradom. Učestvovala je u YCA Susretima mladih kompozitora u Apeldornu (Holandija), kao i na manifestacijama Matrix 11 u Frajburgu (Nemačka), Matrix 12 – Matrix on Tour u Varšavi (Poljska), CCRMA Univerziteta Stenford (SAD). Kao najuspešnija polaznica masterklasa, predložena je od profesora Ivana Fedelea za porudžbinu Amici di Sentieri selvaggi za sezonu 2009 Musica leggiera; poručeno delo, Pixellzation za kamerni ansambl premijerno je izveo italijanski ansambl za novu muziku Sentieri selvaggi (Milano, 2009). Na predlog Jugokoncerta u sezoni 2013. predstavljala je Bemus festival u programu saradnje evropskih muzičkih festivala MusMA – Music Masters on Air. Poručena kompozicija Balance – lost za kamerni hor je izvedena i, za potrebe Evropske radijske mreže (EBU), snimljena na više evropskih festivala, u Poljskoj, Belgiji, Švajcarskoj i Turskoj. Ova kompozicija je uvrštena u program Međunarodnog takmičenja za horske dirigente Towards Polyphony u Vroclavu 2015. godine, kao jedna od zadatih kompozicija u završnoj rundi takmičenja. Dobitnica je nagrade fonda „Josip Slavenski” Fakulteta muzičke umetnosti za kompoziciju Moj plišani oklop za kamerni orkestar (2010), treće nagrade 7. pre-art takmičenja za mlade kompozitore iz Jugoistočne Evrope za kompoziciju Phyllody. Quiescence za kamerni ansambl (Švajcarska, 2013), i finalistkinja 4. Međunarodnog bijenala savremene muzike u Kopru (Slovenija, 2014) sa kompozicijom Silent Strokes and Indoor Clouds. Kompozicija The Game of Life za simfonijski orkestar odabrana je na konkursu Muzičke produkcije RTS za kompozitore (2016), za premijerno izvođenje i snimanje od strane Simfonijskog orkestra RTS.

Kompozicije Ane Gnjatović izvođene su širom Evrope, u SAD, Izraelu i Japanu. Bile su na programima inostranih festivala kao što su Wratislavia Cantans (Poljska), Culturescapes (Švajcarska), Festival de Wallonie (Belgija), Međunarodni muzički festival Ankara (Turska), Muslab (Meksiko), MA/IN Matera INtermedia (Italija), impuls Graz (Austrija), Timsonia (Rumunija), Orgelmixturen (Nemačka), MISE-EN (Njujork, SAD), kao i domaćih poput Međunarodne tribine kompozitora, Međunarodnog festivala harfe, Beogradskog festivala saksofona, Dani orgulja, Čembalo – živa umetnost. Sarađivala je sa brojnim profesionalnim ansamblima i izvođačima specijalizovanim za novu muziku, poput Solo Voices (Švajcarska), Sentieri selvaggi (Italija), E-MEX (Nemačka), pre-art (Švajcarska), solistima OENM (Austrija), Vroclavskim filharmonijskim horom (Poljska), Black Page Orchestra (Austrija), Matijasom Degenom, Simfonijskim orkestrom RTS, Natašom Penezić, ansamblima Metamorfozis, Gradilište, Studio 6. Njene kompozicije emituju se na radijskim i televizijskim kanalima RTS (Radio Beograd 2, 3, RTS 3, RTS Digital, RTS Klasika).

Na koncertima savremene muzike Ana Gnjatović nastupa kao vokalistkinja i izvođačica na elektronici, pre svega u svojim autorskim projektima. U doktorskom umetničkom projektu Phonations za glas i elektroniku, istraživala je upotrebu i značenje proširenih tehnika vokalizacije u uslovima kada je kompozitor ujedno i izvođač vokalnog i elektronskog parta.

Bavila se organizacijom koncerata savremene muzike. U saradnji sa Milicom Đorđević osnovala je festival KoMA – Koncerti mladih autora, a u periodu 2004–2011. bila je odgovorna za njegovu organizaciju. Među događajima koje je (ko)producirala, bile su serije koncerata studenata kompozicije u Studentskom kulturnom centru u Beogradu (izvodimo se…, 2004–2007), Šalter – prostor za umetničku interakciju (u saradnji sa Svetlanom Maraš), koncertne razmene sa više evropskih udruženja Zvučni šnajderaj (Klangschneiderei, 2013–2014) i Razgovori (Cultural Conversations, 2015–2017). Tokom 2020. godine osmislila je višekraki projekat Moja bašta bez mene, konstruisani arhiv lažiranih zvukova sa terena, imaginarnih zvučnih pejzaža i prateće foto, video i tekstualne dokumentacije – pokušaj drugačijeg slušanja sveta tokom antropauze. Za ogranak projekta Recepti sa korom drveta, zvučne slike iz života insekata i paukova koji naseljavaju jednu sitnolisnu lipu, šesnaest autorki i autora imaginiralo je zvukove (iz) života insekata i paukova pre i posle pandemije.  

Članica je Upravnog odbora Udruženja kompozitora Srbije, jedna od osnivača Centra za istraživanje popularne muzike, članica aktivnog saziva Skupštine Sokoja, članica međunarodnog kolektiva umetnika Sound&Words Network. Autorka je i učesnica većeg broja umetničkih projekata podržanih od Fonda za kulturna davanja Sokoja i Ministarstva kulture Republike Srbije.

Zaposlena je u zvanju redovne profesorke na Fakultetu umetnosti Univerziteta u Prištini sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici. Na osnovnim i master studijama predaje predmete iz oblasti analize muzičkog dela, aranžiranja i orkestracije. Angažovana je i na programu interdisciplinarnih doktorskih studija Višemedijske umetnosti na Univerzitetu umetnosti u Beogradu.

Stvaralaštvo Ane Gnjatović privlači pažnju muzikologa i muzičkih kritičara. O njenim delima prikaze, kritike i naučne tekstove pisale su Mirjana Veselinović-Hofman, Biljana Leković, Bojana Radovanović, Ksenija Stevanović, Zorica Premate, Zorica Kojić. I sama se bavi istraživačkim radom u oblasti nove muzike. Naučne radove objavljivala je u Novom zvuku, a ranije i u časopisima Kultura i Megatrend revija.

Spisak kompozicija

Solističke kompozicije

• Auscultation: Tin cry za harmoniku solo (2013)
• 22 Ways za klavir (2015)
• Ružokradice za klavir i elektroniku (2018)
• U parovima sa kastanjetama za violončelo (2018)
• Arahnin san za klavir i live elektroniku (2019)
• Excercises in Recompartmentalization: Circular Motion za solo flautu (2022)
• Zugzwang za orgulje (2022)
• Excercises in Recompartmentalization: Equal and Opposite Reaction za e-violu (2024)

Kamerne kompozicije

• Orthostasis/Excitotoxisity za kamerni ansambl (2013)
• Quiescence za kamerni ansambl (2013)
• Silent Strokes and Indoor Clouds za flautu, violonu, violončelo i klavir (2014)
• Bunar želja za barokni kvintet (2016)
• Hodanje (sa ili bez Bernharda) za dvoje zajedno (2019)
• Diaries of a Stick Insect za klavirski trio i elektroniku (2021)
• Forest Migrations / Migracije šuma za kamerni ansambl (2022)
• Glint Swallower / Gutač svetlaca za duo na dah (2022)
• Otpaci večnosti / Leftovers of Eternity za kamerni ansambl, elektroniku i video (2023)
• Ista daljina, merena različitim potrebama za ženu koja broji, kamerni ansambl i elektroniku (2023)

Vokalna, horska muzika

• Linoleum za glas, instrument i CD (2005)
• Quasi una serenata, muzički performans za dvoje (2008)
• Fashion victim V za glas/blok flautu, violonu i kontrabas (2011)
• Balance – lost za kamerni hor (2013)
• Phonation za ženski glas i elektroniku (2016)
• Acting Out No. 1 (2020)

Orkestarske kompozicije

• RECTANGLING za 16 gudača (2006)
• Igra: život / The Game of Life za simfonijski orkestar (2011)
• The Garden, the Blinker, the Sax za saksofon i gudače (2017)
• Muzika za nedostajuće leptire / Music for the Missing Butterflies za gudački orkestar i video (2021)

Elektronska muzika, audio-video radovi

• Remembrance in Marshmallow za traku (2011)
• Extended Lullabies, pet džepnih zvučnih komada (2012)
• Good luck and a good fire!, audio/video instalacija (2013)
• A Weill Ago, elektroakustički kabare sa muzikom Kurta Vajla i Ane Gnjatović (2017)
• The Hug, live video (2020)
• Down the Reflection, fiksirana elektronika (2021)
• Digging and Breathing, prostorna elektronika (2024)

Najznačajnija izvođenja (izbor)

The Game of Life za simfonijski orkestar (2011), ciklus koncerata RTS premijere, Simfonijski orkestar RTS, Stanko Jovanović, dirigent, Velika dvorana Kolarčevog narodnog univerziteta, Beograd, novembar 2018.

Balance – lost za kamerni hor (2013), Hor Vroclavske filharmonije, Agnieska Frankow-Zelazni, dirigentkinja, MusMA & Miedzynarodowy International Festival Wratislavia Cantans (MFWC), Narodni institut Ossolinski, jun 2013; Pro Arte Nova, Dennis Mernier, dirigent, Festival de Wallonie, L’Auditorium du Conservatoire de Mons (Belgija), oktobar 2013; Solo Voices, Culturescapes Festival, Gare du Nord, Bazel (Švajcarska), novembar 2013; Hor Vroclavske filharmonije, Agnieska Frankow-Zelazni, dirigentkinja, 31. Međunardoni muzički festival Ankare, Bilkent Konser Salonu, Ankara (Turska), april 2014; Hor Vroclavske filharmonije, Agnieska Frankow-Zelazni, dirigentkinja, koncert Balance Lost, Sala Czerwona, NFM, Vroclav (Poljska), mart 2017.

Phonation for female voice and electronics (2016), Ana Gnjatović, vokal i elektronika, Fakultet muzičke umetnosti, Beograd, maj 2017.

Phonation Mix 2 – Memoires (miks iz ciklusa Phonation), 27. Međunarodna tribina kompozitora, Velika dvorana Studentskog kulturnog centra, Beograd, oktobar 2018; MUSLAB 2017 – Muestra Internacional de Música Electroacústica, ESPACIO SONORO UAM Xochimilco, Meksiko siti (Meksiko), novembar 2017; MA/IN – Matera Intermedia Festival, Fondacija Sassi, Matera (Italija), decembar 2017; MISE-EN_PLACE, Nju Jork, NY (SAD), januar 2018.

Arahnin san za klavir i elektroniku (2019), Nataša Penezić, klavir, Ana Gnjatović, elektronika, Festival BUNT 7.0, Dvorana Lola, Beograd, novembar 2019; Kulturni centar Vojvodine „Miloš Crnjanski”, Novi Sad, decembar 2019, Studio 6 Radio Beograda, april 2024.

Muzika za nedostajuće leptire za gudački orkestar i video (2021), Metamorphosis ansambl, koncert Sun-Moon-Stars, Bioskop Balkan, Beograd, mart 2021; Metamorphosis ansambl, Pantopia Festival Vol. 2, Spreehalle, Berlin (Nemačka), avgust 2022; Metamorphosis ansambl, 31. Međunarodna tribina kompozitora, Velika sala Studentskog kulturnog centra, Beograd, oktobar 2022; 2. Festival scenskog pokreta i koreodrame SPIK, Galerija Fakulteta umetnosti, Kosovska Mitrovica, Novembar 2022 (projekcija); Metamorphosis ansambl), festival Remus Georgescu, Velika dvorana Banatske filharmonije, Temišvar (Rumunija), oktobar 2023.

Migracije šuma za kamerni ansambl (2022), E-MEX ensemble, SELF-(UN)WINDING koncert, ciklus Nova muzika u staroj arhitekturi, LWL-Museum für Kunst und Kultur, Minster (Nemačka), mart 2022, Srpska turneja Black Page Orchestra: Velika dvorana Kolarčeve zadužbine, Beograd, oktobar 2022; Koncertno-izložbeni prostor, Fakultet umetnosti, Niš, oktobar 2022; Gradska koncertna dvorana, Novi Sad, oktobar 2022; E-MEX ensemble, SELF-(UN)WINDING koncert, Alte Feuerwache, Keln (Nemačka), mart 2023; Ansambl za novu muziku Gradilište, 32. Međunarodna tribina kompozitora, Velika sala Studentskog kulturnog centra, Beograd, oktobar 2023; MISE-EN ensemble, MISE-EN Music Festival, Nacionalni operski centar, Nju Jork, NY (SAD), jun 2023.

Zugzwang za orgulje (2022), Matthias Geuting, orgulje, Die Orgelmixturen Festival, Kulturstation Sankt Peter, Keln (Nemačka), novembar 2022; Matthias Geuting, orgulje, Tage für Zusammenkünfte, Festival savremene muzike, Esen (Nemačka), januar 2023; Matthias Geuting, orgulje, 24. Međunarodni festival Dani orgulja – Dies organorum, Katedrala Blažene djevice Marije, Beograd, jul 2024.

Digging and Breathing za prostornu elektroniku, Ana Gnjatović, elektronika i vocal, IFSW Nerd Nights #14, koncert prostornog zvuka, Dom im Berg, Grac (Austrija), april 2024.

Leković, Biljana. 2021. “Posthuman ‘Transformation’ Inside/On the Web. Ana Gnjatović: Arachne’s Dream for Piano and Live Electronics”. New Sound International Journal of Music 58: 117–136.

Radovanović, Bojana. “What Does the Humming Avatar Remember? Composer’s Voice and Memory in Ana Gnjatović’s Phonations”. New Sound International Journal of Music 51: 133–143.

Veselinović Hofman, Mirjana. 2020. “The Relationship Between the Avant-garde as the Mode and Its Reception as the Modality, Exemplified on Phonation by Serbian Composer Ana Gnjatović”. Series Musicologica Balcanica 1 (1): 307–318.

Leković, Biljana. 2024. „Kompozitorka-izvođačica: stvaranje kao izvođenje/izvođenje kao stvaranje – Ista daljina merena raznim potrebama za đenu koja broji, kamerni ansambl i elektroniku Ane Gnjatović”. U: Nataša Crnjanski (ur.), Identitet umetnice u srpskoj modernoj umetnosti (ur. Nataša Crnjanski), 297–313. Novi Sad: Akademija umetnosti.

Ana Gnjatović, SoundCloud

Music for the Missing Butterflies, digitalni album

Zorica Premate, Autogram –  Ana Gnjatović (Arahnin san), Radio Beograd 2, 11.6.2021.

Zorica Premate, Autogram – Ana Gnjatović (Igra: život), Radio Beograd 2, 9.8.2024.

DRUGI

„(…) Može se pretpostaviti da upravo ovi aspekti klavirskog zvuka predstavljaju glavnu inspiraciju i pokretače kreativnosti Nede Hofman-Sretenović koja pokazuje dobro razumevanje upravo onih zamisli autora koje se nalaze između redova notnog teksta, odnosno koji u partituri pre moraju biti naslućeni nego što se mogu iščitati iz samog zapisa, i čije ozvukovljenje zahteva koliko imaginaciju, toliko i čvrst osećaj za formu kojom se ukroćuje dinamička i vremenska disperzija zvuka i uspostavlja sam smisao dela. U ovom pogledu, bilo da je pristup produkciji klavirskog zvuka na albumu perkusionistički ili ne, kao upečatljivo svojstvo izvođačkog momentuma nameće se gestualnost, koja kao izraz telesnog pokreta otvara možda i onaj najznačajniji prostor interpretativne slobode kada je data muzika u pitanju, i gde upravo individualna gestika pijanistkinje primenjena u otelotvoravanju tona (ili zvučnog efekta) daje odgovarajući interpretativni pečat samoj muzici. Usklađena sa karakternom raznovrsnošću zastupljenih ostvarenja, data gestika je primenjena u rasponu od materijalizacije meditativnih i gotovo statičnih stanja muzike, do ekspresivnog, kad-kad rezignirajućeg oslobađanja čiste energije u zvuku.
(…) Interpretativni izazov Nede Hofman-Sretenović u tom smislu nesumnjivo je bio u samom postupku prvog dešifrovanja poruke autora, ali i u činjenici da interpretiranje savremene muzike zahteva zvučnu estetiku koja se ne može u potpunosti osloniti na izvođačko nasleđe, niti se može uspostaviti na isključivo konvencionalnoj (naučenoj) primeni partiturnih uputstava, već pre podrazumeva kreativno bavljenje samom idiomatikom klavirskog zvuka u neizvesnoj potrazi za mogućim zvučnim uobličenjem tek stvorenog dela.”
(Stefan Cvetković, CD Aritmija, Novi zvuk 57, 2021)

„(…) Osim što podrazumeva kompozitorsku pustolovinu otkrivanja novih, hibridnih zvučnih teritorija, izazov povezivanja klavira sa elektronikom menja i prirodu izvođačke prakse. Prema rečima Nede Hofman-Sretenović, elektronika svojom ’savršenošću’ postavlja pred ’žive’ izvođače bezgranično širok spektar boja, ritmova i dinamike, zadajući im time raznolike i provokativne izazove. U svakom od delâ na ovom kompakt disku interakcija pijaniste sa elektronikom kao virtuelnim, ravnopravnim protagonistom presudna je za stvaranje tog specifičnog amalgama koji premošćuje binarne podele: realno/apstraktno, stari/novi mediji,  analogno/digitalno, organsko/tehnološko… Izvođač je nezamenljiv stožer pred kojim su brojni kompozicioni i izvođački zahtevi (uključujući i akcije koje zahteva real time elektronika); on ne samo da pokreće, kontroliše i usaglašava zvučne slojeve i strukture nego im udahnjuje dušu i emotivnost svojim izvođačkim i afektivnim gestovima. Upravo je to jedan od zahteva koji Martinez postavlja pred izvođača u partituri El alma al cuerpo: pijanista „mora dati celog sebe u izvođenje: mora predati svoju drhtavu muzičku dušu tako da telo (traka), naizgled nepromenljivo, može da oživi…”

(Ivana Miladinović Prica, „Vrtlog. Izvođač vs. Elektronika”, CD Vrtlog, 2021, str. 6–7)