Arnerić Neda

Neda Arnerić je filmska, televizijska i pozorišna glumica i istoričarka umetnosti, koja je obeležila jugoslovensku filmsku i pozorišnu umetnost.

Kada su autorku monografije Neda Arnerić: Čarobna melanholija pitali zašto je izabrala ovu umetnicu, odgovorila je: „Ne treba posebno objašnjavati zašto Arnerić. Preko stotinu filmova, 40 predstava i međunarodna karijera. Igrala je u Italiji, u Francuskoj i Americi. Sasvim dovoljno povoda da se jedna takva rasna glumica i njen život i delo nađe između dve korice ove knjige”. (Panić 2022)

Autorka monografije Od sna do jave, i natrag Neda Arnerić, Tatjana Nježić, objašnjava veliko umeće glumice da suptilnim glumačkim izrazom odigra ulogu kroz pokret u filmu Ko to tamo peva: „Ima jednu i po repliku, a strahovito je snažno prisutna u filmu. Recimo, kada pleše, ona je ta koja je ponela način plesa, korak, kako će se okrenuti. To je uloga koja je nezahvalna, spolja gledano, nema mnogo radnje i replika, a ona je kroz nju donela čudo.” (Nježić 2021)

O specifičnosti glumačke umetnosti i odnosu prema publici Neda Arnerić kaže: „O svemu, ipak, gledaoci donose najvažniju presudu. Između glumaca i njih postoje posebne relacije. Sa slikarima i književnicima je drugačije. Oni mogu da zature svoje slike ili knjige u neke fioke, pa da neko jednog dana otkrije kako su to bila genijalna dela, ali mi živimo s publikom i za publiku, i ako ona misli da vredim, to mi je od svega najveća nagrada.” (Ibid., 3)

Neda Arnerić potiče iz porodice Arneri, s očeve strane, koji su sa ostrva Korčula. U vreme oduševljenja jugoslovenskom idejom, prezime su promenili u Arnerić. Deda Nede Arnerić je bio geodetski inženjer u Rovinju, a otac vojni lekar koji se često selio. Tako se Neda rodila u Knjaževcu, gde je otac kratko vreme radio. Ubrzo su se odselili u Beograd u kom je Neda provela najveći deo svog života. Majka Nede Arnerić je bila domaćica koja je mnogo vremena provodila sa ćerkom Nedom i pratila je na snimanjima. Velika Nedina podrška je bio i njen četiri godine stariji brat Predrag Miša Arnerić.

Od rane mladosti Neda je želela da se bavi scenskom umetnošću. Učila je balet u grupi Danice Šetine i bila je član Dečje dramske grupe Radio Beograda kod Bate Miladinovića. Sa trinaest godine je postala prva dečja filmska zvezda u bivšoj Jugoslaviji jer je snimila svoj prvi film San reditelja Puriše Đorđevića. Završila je Devetu gimnaziju u Beogradu, iako je glumu upisala sa 16 godina na Fakultetu dramskih umetnosti u Beogradu u klasi profesora Milenaka Maričića. Kako po zakonu nije mogla da nastupa na prvoj i drugoj godini studija, a dobijala je uloge na filmu, nije završila studije glume. Na nagovor roditelja upisala je i završila istoriju umetnosti i jedno vreme je vodila privatnu galeriju Atrijum u Beogradu. Snimala je filmove u Jugoslaviji i u inostranstvu. Naročito je radila van zemlje u period od 1969. do 1974. godine. Posle raspada Jugoslavije, snimala je osim u Srbiji i u drugim republikama bivše zemlje.

Na početku karijere dobila je poziv Marije Šel (Maria Schell) i odlazi na probno snimanje u Minhen a zatim u Izrael na snimanje filma Hamsin u režiji Vajta Relina (Veit Relin). Na festivalu u Rio de Žaneiru je srela reditelja Roberta Enrika koji ju je pozvao da igra glavnu ulogu u njegovom filmu Malo, mnogo, strasno. Dok je spremala ulogu živela je u Parizu i film predstavila na Kanskom festival. Kada je završila snimanje u Francuskoj i Španiji, otišla je u London da igra u filmu Otrov reditelja Pitera Sajksa (Peter Sykes). Nakon tog filma u Italiji je sa rediteljem Markom Vikarijem snimila dva filma: Paolo i Erotoman. U Americi je za Paramaunt snimila film Šaft u Africi Džona Gilermina (John Guillermin). Pošto je potpisala ugovor sa William Morris Talent Agency, najvećom svestskom agencijom za talente, i pred probno snimanje filma reditelja Bilija Vajdlera (Billy Wilder), odlučila je da se vrati u Jugoslaviju. Potom su usledile uloge u zemlji zahvaljujući kojima je Neda postala jedna od najznačajnijih glumica na prostoru bivše Jugoslavije. O svom iskustvu iz tog perioda Neda kaže: „Dva filma dala su mi razlog da sebi kažem: Ipak sam talentovana. Znate, ja sam uvek sumnjala u sebe, a posle tih filmova mislila sam da bih mogla da isplivam i iz najtežih uloga. To su filmovi Večernja zvona i Aloa – praznik kurvi. Lordan Zafranović je veliki majstor za ljudsku dušu; ume iz glumca da izvuče i ono što ovaj ne sanja da ima u sebi. Kad sam videla njegov najuzbudljiviji i najerotskiji film Ujed anđela, samo sam mu se prepustila. Da mi je rekao: Dubi na glavi! – dubila bih.” (Milić 2011, 49)

Lordan Zafranović je izrazio duboko poštovanje prema Nedinom glumačkom daru: „Uvijek me radovao i inspirirao rad s glumcem kao što je Neda, upravo zato jer znam, to jeste ne znam, dokle mogu ići. Za mene je uvijek poseban izazov bio istraživati kako i iz kojeg dijela rudnika njene intime mogu izvući tajnu, koja će kao čudesan dragulj svojom originalnošću i neponovljivom kreacijom i ljepotom obilježiti konkretnu ulogu i film u cjelini. To su izazovi i nepredvidivosti profesije filmskog stvaralaštva, ta mogućnost da se neposredno pred kamerom odigra nešto novo, da se dogodi neko briljantno otkriće, a za koje su glumci profila Neda Arnerić conditio sine qua non.” (Nježić 2021, 184)

Glumac Rade Šerbedžija koji je glumio sa Nedom u filmu Lordana Zafranovića Večernja zvona rekao je o Nedi: „Neda Arnerić, filmska glumica, koja je osim glume koju je voljela najviše na svijetu, voljela i slikarstvo i život i tenis i još neke šašave stvari, nije se uopšte uklapala u tadašnji senzibilitet jugoslovenske kinematografije, u kojoj su prevladavale političke i socijalne teme. Ali baš nekako njenom pojavom u jugoslovenskom filmu počeli su se i snimati filmovi u kojima je ona bila glumica po ukusu toga novoga vremena. I ona se tako dobro snalazila u tim urbanim filmovima, donoseći svoje likove bez imalo patetike i neke suvišne glume. Bila je savršeno jednostavna i točna. Lijepa i elegantna.” (Panić 2021, 16–17)

U pozorištu je Neda Arnerić počela da igra sa 15 godina u dečjoj predstavi Crveno i plavo u dugi u pozorištu „Boško Buha” u Beogradu, a u režiji Arsenija Jovanovića. Svoju monodramu Jovana od Metroa je igrala sa uspehom u pozorištu „Atelje 212”.

U dvorištu Kapetan Mišinog zdanja osnovano je Pozorište Dvorište 1976. godine. Neda je u tom pozorištu ostvarila neke od svojih važnih pozorišnih uloga. O ulozi Olivije u Šekspirovom Snu letnje noći, svedoči teatrolog Jovan Ćirilov: „Publika sa zadovoljstvom može da ustanovi da se filmski veteran, Neda Arnerić, dobro snašla u teškoj i neizrazitoj ulozi Olivije”. Sa ulogom Betije Neda Arnerić je odigrala 261 predstavu širom Jugoslavije, ali i u Austriji i Francuskoj. O predstavi Venecijanke nepoznatog italijanskog autora, u režiji Petra Zeca, kritičar Laslo Vegel piše: „Neda Arnerić, pak u isto vreme proživljava misteriju ispunjene ljubavi i svoju grubu erotiku. Ona je istovremeno mlada i strasna senzualna žena.” (Milić 2011, 71)

Jovan Ćirilov piše o Nedinom uspehu u ostvarenju pozorišnih uloga nakon blistave filmske karijere: „Neda Arnerić, igrajući sve češće u pozorišnim projektima, naučila se tom drevnom zanatu. Ona zna da gradi ulogu, nijansira scene i da se podčini zadacima pozorišne celine.” (Ibid., 69)

Neda Arnerić je politički bila angažovana u Demokratskoj stranci od 1996. godine. Predavala je Javni nastup u Centru modernih veština u Beogradu. Bila je narodna poslanica u prvom sazivu Narodne skupštine Republike Srbije. Imenovana je za umetničku direktorku Niš art fondacije, 2005. godine.

Glumac Miodrag Krivokapić sa kojim je Neda u to vreme igrala u predstavi, govorio je o političkom angažmanu Nede Arnerić: „Ja sam se čudio zašto je ona zalutala tamo, pa smo dosta i pričali o tome. Neda je bila idealista, verovala je da može nešto da promeni. To su samo iluzije naše, glumačke.  A nas mogu samo da upotrebe, mi smo njima smešni.” (Panić 2021, 22)

Neda Arnerić je bila u braku sa rediteljem Dejanom Karaklajićem, glumcem i profesorom Radetom Markovićem i u dugogodišnjem braku sa lekarom Miodragom Mešterovićem.

Značajne nagrade za ostvarenje na filmu koje je Neda Arnerić dobila su: Srebrna Arena za ulogu Delfine u filmu Ispravi se Delfina reditelja Aleksandra Đurčinova 1977. godine, za koju je dobila i nagradu Carica Teodora na Festivalu glumačkih ostvarenja u Nišu, i Zlatna Arena za ulogu u filmu Haloa – praznik kurvi reditelja Lordana Zafranovića, 1988. godine, potom plaketa Jugoslovenske kinoteke 2009. godine, a 2010. godine Nagrada Pavle Vujusić. Godine 2018. dobila je priznanje Beogradski pobednik koju FEST dodeljuje za izuzetan doprinos filmskoj umetnosti.

Uloge na filmu:

2009. Najbolje godine                    uloga: Irina Spasić
2010. Ma nije on takav                    uloga: Glumica

Милић, Весна. 2011. Неда Арнерић. Београд: Удружење филмских глумаца Србије.

Nježić, Tatjana. 2021. Od sna do jave, i natrag Neda Arnerić. Beograd: Vulkan.

Panić, Anita. 2021. Neda Arnerić: Čarobna melanholija. Beograd: Filmski centar Srbije.

Neda Arnerić – Teatroslov

Neda Arnerić (1953-2020) – IMDb

Neda Arnerić – Wikipedia

Autorka monografije “Čarobna melanholija”: Kada je otišla Neda Arnerić, nestala je prava zvezda jedne velike zemlje, Tanjug, 7. mart 2022.

Lordan Zafranović o Nedi Arnerić: Besmrtna i lepa u večitoj potrazi za ljubavlju, 8. mart 2022.

Promocija knjige Tatjane Nježić o životu i delu Nede Arnerić “Od sna do jave, i natrag”, Blic, 21. jul 2021.